نویسنده: بهروز غریب پور
توضیح: هر سال توسط دبیر کل و رئیس یونیما (اتحادیه بین المللی نمایش عروسکی) از یکی از فعالان جهانی نمایش عروسکی خواسته می شود که پیامی خطاب به جامعه ی عروسکی در نود و دو کشور عضواین اتحادیه صادرارائه دهد. پیام امسال از بهروز غریب پور خواسته شد، که در زیر می خوانیم .
ده ساله بودم که نخستین اجرای یک نمایش عروسکی سنتی را دیدم.ده ساله بودم که عاشق “مبارک” شدم عشقی که هنوز و پس از گذشت بیش از نیم قرن است که در ذهن و جان من است.بیست ساله بودم که بدنبال این عشق کوچه ها و خیابانهای تهران را زیر پا گذاشتم تا نمایشگران قدیمی و نیمه جان و از رمق افتاده ی آن روزها را پیدا کنم و آنها را از نو به محافل هنری و دانشگاه بیاورم و دیگران را عاشق معبودم کنم.آن زمان خود را تنها عاشق دنیا می پنداشتم اما بزودی پی بردم که تنها نیستم و تا توانستم به این و آن جای جهان رفتم و جهان نمایش عروسکی را کشف کردم و با عاشقان نمایش عروسکی در ایتالیا و انگلیس و هند و چین و روسیه و آمریکا و فرانسه و آلمان و….روبرو شدم .کشف اینکه نه تنها تنها نیستم بلکه یکی از میلیونها عاشق نمایش عروسکی ام و کشف اینکه معبودم “مبارک” یکی از دهها عروسکیست که قرنها مردم را با کنایه و طنز جهان خشن را با خنداندن بشر وحشت زده از جنگ و فقر و خشونت و آوارگی به زندگی امیدوار کرده اند چنان شادمانم کرد که حد و اندازه ندارد .اما بزودی پی بردم که خانواده ی تئاتر کشورم و سایر کشورهای دنیا بدیده ی تحقیر به این هنر نگاه می کنند و وارد شدن در این دنیا را در شان خود نمیدانند و آنجا بود که برای دفاع از عشقم چون رزمنده ای که از گنجی دفاع می کند خود را به جهان بیکران سپردم و در هر فرصتی به سراغ این گنج رفتم و هربار بیشتر پی بردم که نمایش عروسکی زبانی به ژرفا و گستردگی و دیرینگی غم و اندوه و شادی بشر است و هر عروسک نمادی از جهان پیرامونی ما و انسانهای پیش از ما بوده است و به این راز پی بردم که چرا “عمر خیام”ریاضیدان ،فیلسوف و شاعر بلند آوازه ی ایرانی در چند رباعی بی نظیر خود جهان انسانها را با جهان نمایش عروسکی یکی دانسته است:
ما لعبتکانیم و فلک لعبت باز
از بهر حقیقتی نه از روی مجاز
بازیچه همی کنیم بر نطع وجود
افتیم به صندوق عدم یک یک باز
و یا:
هست از پس پرده گفتگوی من و تو
چون پرده بر افتد نه تو مانی و نه من
در سفرها و در نوشته ها و در گفتگو با دیگر عاشقان نمایش عروسکی بیش از پیش پی بردم که نمایش عروسکی در ذهن چیکا ماتزو مونزایمون ،در ذهن نمایشگران معابد ،از نگاه نمایشگران سیسلی ، در ذهن و زبان دالانگهای اندونزی و از منظر کارگردانها و نمایشگران جای جای جهان معانی متفاوتی دارد و باورم شد که می توان با این زبان چندین هزار ساله ی بشری به نقد جهان پرداخت و می توان بر شمار مخاطبان و عاشقان این هنر افزود و عمیقا باور کردم که اگر اختراع “چرخ” چهان را دگرگون کرده و راههای وصل انسانها را هموارتر و آسانتر کرده ،کشف نمایش عروسکی به همان حد و اندازه در نزدیکتر کردن انسانها و بر داشتن فاصله ها موثر بوده و هست زیراکه حتی در یک نمایش عروسکی فلسفی نیز عنصری از دنیای کودکی در مخاطب بیدار می شود و ناگهان سن و سال محو می شود و او موجودات چوبی،یا ساخته شده از هر ماده ای را زنده می پندارد و شاید بالاترین وظیفه ی هر نمایشگر عروسکی در هر جای دنیا و به هر زبان و هر شکل بیدار کردن “کودکی” در میلیونهای انسانی باشدکه بتدریج چهره ی جهان را به خون و خشونت آلوده اند و نمایش عروسکی و ما عاشقان هنر دیرینه ی اجدادمان بایستی از میزان این شرارت و دشمنی خانواده ی بشری بکاهیم.و کودکی را و صفای کودکی و باورهای زیبای کودکی را از نو بیاد مخاطبمان بیاندازیم……روز جهانی بیدارگران کودکی ،روز جهانی نمایش عروسکی روز عاشقان نمایش عروسکی مبارک باد.
به پیوست متن پیام به زبان های انگلیسی، فرانسه و اسپانیایی
بهروز غریب پور، نویسنده، مترجم، کارگردان نمایش ها و اپراهای عروسکی و مشاور ارشد علمی انسان شناسی و فرهنگ است.