پریسا احدیان
عصر چهارشنبه، بیست و هفتم اردیبهشت ماه سال یکهزار و سیصد و نود و شش، دویست و نود و سومین شب از مجموعه شب های مجلۀ بخارا با همراهی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، گنجینۀپژوهشی ایرج افشار، دایره المعارف بزرگ اسلامی و کتابفروشی آینده به شب «سعید نفیسی» اختصاص یافت.
در این شب از پرترۀ سعید نفیسی عکسی از مجموعه آثار فخرالدین فخرالدینی رونمایی شد.
در ابتدای جلسه علی دهباشی ضمن خوشامدگویی به میهمانان حاضر در این نشست متنی از زنده یاد ایرج افشار در وصف استاد نفیسی را قرائت کرد که قبل از درگذشت وی بود.
گزیده ای از متن زنده یاد ایرج افشار. ” آشنایی با او زود میسر است، و به سادگی دل در مهر او می توان بست. شیرین سخن است و هم صحبت خود را از گفتارهای ملیح خویش لذت می بخشد.
او زمان را در میان کتابها از دست می دهد و با آنها بام را به شام می رساند. از دیدار یاران خود سخت خوشنود می شود. محضرش هیچگاه سرد و ناراحت نیست. از هر دری می گوید و بسیار میخندد. از طعنه برکار جهان زدن باکی ندارد.
شناسایی او زود میسر نیست و به سادگی به کمال خلق و علم او پی نمیتوان برد. بیننده به یک بار او را نمی شناسد. هر کس مدتها با او ننشسته و سالها با قلم او هم آواز نبوده باشد نمی داند که در اندرون جسم نحیف او چه نهفته است.
او هیچگاه چشمداشت به تعلقات دنیا ندارد. در خانهای پی گسسته می نشیند، چون می داند که اگر به کاخی هم در مین شست به جز این نبود. باید دانست که قدر و منزلتش به چیزی دیگر بستگی دارد، به دانش و بینش او.
در کاری که به عهده او تعلق می گیرد سخت شتاب می ورزد. کوشش دارد که کار را زود به پایان برد. نمی خواهد دلی را بیازارد. ناچار باید به تعجیل بکوشد و بسیار بکوشد تا حاجت اهل توقع را روا کند.
در همه کارها تند و شتابنده است. کوچه و خیابان را هم به تندی در مینوردد. از تعارف میپرهیزد. با سلامی دیدار را آغاز میکند و در بدرود هم به کلامی گفتگو را پایان میدهد.
زود به دوستی دل می بندد. دیر از دوستی دست میکشد. اما از آن کسان که بریده و با دوستان رمیده و دشمنان خویش به سختی می جنگد. در این حال به هیچ چیز نمی نگرد. و یاد گذشته هم مفید فایده نمی باشد. خاطره دوستیها برایش زنده می شود اما افسوس که بی تأثیر است. دیگر باید کار را به جنگ یکسره کند.
نفیسی به ادبیات گذشته ایران سخت دلبسته است. در احیای آثار نویسندگان و شعرای ما کوشش بسیار دارد. از آثار شعرای ایران رباعیات خیام، رباعیات باباافضل، سامنانه خواجوی کرمانی، قسمتی از شاهنامه فردوسی (مجلدات ۷ و ۸ و ۹ چاپ بروخیم و جلد اول چاپ خاور)، سیرالعباد الیالمعاد سنایی، دیوان جنید شیرازی، اشعار رودکی، دیوان قصاید و غزلیات عطار، اشعار شیخ بهایی، مقطعات دیوان ابن یمین، دیوان لامعی گرگانی را به چاپ رسانیده است.
وی از متون نثری فارسی نیز این چند کتاب مفید و نامدار را با تصحیحات و مقدمات لازم به چاپ رسانیده: قابوسنامه، منتخب قابوسنامه برای دبیرستانها، تاریخ بیهقی (در دو جلد)، رساله فریدون بن احمد سپهسالار، تاریخ گیتی گشا، دستور الوزرا، مواهب الهی، قسمتی از زین الاخبار، رساله مجدیّه، فرهنگ ناظم الاطباء (پنج جلد)، رساله گشایش و رهایش ناصر خسرو.
تحقیق در احوال شعرا و خاندانهای تاریخی و مطالعه و بحث در زمینه های مختلف تاریخ نیز همیشه مورد نظر سعید نفیسی است. تاکنون کتابها و رسالات جستجو در احوال و اشعار عطار نیشابوری، احوال و اشعار رودکی، در پیرامون احوال و اشعار حافظ، یزدگرد سوم، مدرسه نظامیه بغداد، آثار گمشده ابوالفضل بیهقی، مجدالدین همگر شیرازی، شیخ زاهد گیلانی، خاندان طاهریان، تاریخچه ادبیات ایران، خاندان سعدالدین حمویه، خاندان بابویه قمی، درفش ایران و شیر و خورشید، سخنان سعدی درباره خود، پندنامه انوشیروان از آثار قلم او نشر گردیده است. مهمترین کار عملی او که عبارت از تألیف تاریخ تمدن ساسانیان است.
ترجمه نیز یکی از رشته هاییست که نفیسی به آن علاقه دارد. او مهمترین کاری را که بایست در این زمینه انجام میداد و مورد نیاز عموم بود فراهم کردن فرهنگ فرانسه به فارسی بود. این کار انجام شد و فرهنگ فرانسه فارسی او اکنون مهمترین و بزرگترین فرهنگ به شمار میرود.
وی کتابهای نایب چاپارخانه اثر پوشکین (از روسی)، افسانه های گریلف، تاریخ عمومی قرون معاصر، تاریخ ترکیه و رساله سرانجام آلمان را به فارسی نقل کرده است.
از آثار گوناگون او کتابهای پیشرفتهای ایران در دوره رضاشاه پهلوی، پیشرفتهای فرهنگی اتحاد جماهیر شوروی، جلد اول فرهنگنامه پارسی، معالجه تازه برای دندانها، صنعت تخم نوغان ایران، یادبود گریلف، رساله پوشکین، تاگور و مقام شاعری او، افغانستان در عصر حاضر، هفتاد سال زندگانی (شرح حال آقای عبدالعظیم قریب) و مجله شرق در خور ذکر است.
سخن درباره نفیسی و کارهای پُرارزش و بیشمار او را در این مختصر نمیتوان گنجانید. باید دانست که یاد سعید نفیسی همیشه در خاطرهها زنده خواهد ماند و برای تاریخ ادبی ایران وی مردی برجسته خواهد بود.”
۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ / لینک متن کامل برنامه شب سعید نفیسی : http://bukharamag.com/1396.02.18011.html